Grote ernstig ontstoken wonden, olifantenvoeten, brandwonden, extreme eczeemvormen. In Gambia is het dagelijkse kost in het Bijilo Medical center.

Het doel

Normaal gesproken ben ik, Melinda Alders, werkzaam in mijn praktijk. Maar voor een maand lang heb ik besloten om mijn werkplek in te ruilen voor een Gambiaans ziekenhuis. Mijn plannen stonden vast: kennis uitwisselen, meer leren over de donkere huid, goede natuurlijke huidproducten vinden en natuurlijk mijn steentje bijdragen.

Natuurlijk heb ik mij zelf ingelezen en heb ik geprobeerd zo goed mogelijk voor te bereiden maar als je er bent is het toch altijd anders. Niet alleen het werk en de gezondheidszorg maar ook een maand alleen zijn in een totaal andere wereld, de cultuur, het leven en de contacten, alles is anders.

Gezondheidszorg in Gambia

Elke dag liep ik in 20 minuten naar het ziekenhuis.Eigenlijk was het meer lekker wakker worden met je gezicht in de zon, luisterend naar de vogeltjes en een broodje in de hand. Ik moet zeggen dat ze mij zeer vriendelijk hebben ontvangen en me snel hebben laten thuis voelen. Het voelde als een warm bad, wat zowel gold voor het personeel als de patiënten.

De dag in het ziekenhuis startte altijd met de ronde langs de opgenomen patiënten met de verpleegkundigen en de senior arts. Vervolgens werden de huidige behandelingen voortgezet of aangepast. Hierna kon het spreekuur beginnen! De procedures hier zijn anders dan in Nederland dus was het even wennen.

In Gambia ken je geen huisartsposten. Het zijn allemaal kleine ziekenhuisjes waar men een dokter kan bezoeken, onderzocht, (in de meeste gevallen) behandeld en opgenomen kan worden. Kunnen ze het daar niet behandelen, worden de patiënten doorgestuurd naar een groot ziekenhuis. Het personeel in zo’n klein ziekenhuis moet dus breed geschoold zijn om de meest uiteenlopende klachten te herkennen en te behandelen. Een verpleegkundige heeft dan ook vele verschillende taken.

Doodziek van hoge bloeddruk

Al snel heb ik gemerkt dat er veel onwetendheid is onder de bevolking in Gambia. Onwetendheid over gezonde voeding, (persoonlijke) hygiëne en eerste hulp bij ongelukjes. De meeste mensen melden zich met hoge bloeddruk, diabetes en wonden. Ze eten over het algemeen erg zout en veel suiker met de gevolgen van dien. Ik, en velen met mij weten ook dat veel zout en suiker slecht is maar de echte serieuze gevolgen, daar was ik nog niet mee geconfronteerd. Hoge bloeddruk is niet goed, en dat een pilletje ervoor slikken een gevolg is daar kijken we niet raar meer van op. Maar dat mensen niet meer functioneren, lichaamsdelen niet meer kunnen bewegen en amper kunnen praten als gevolg van hoge bloeddruk heb ik niet eerder gezien.

Ondanks dat het personeel hun uiterste best doet de patiënten zo goed mogelijk te helpen is er op het gebied van hygiëne en wondverzorging nog veel te behalen. In sommige gevallen weten ze niet beter, in sommige gevallen hebben ze de juiste middelen simpelweg niet en het soms ook niet een kwestie van “zo werkt het ook wel”?

Er zijn veel Europeanen ‘werkzaak’ in Gambia en proberen hun steentje bij te dragen in een minder bedeeld land. Echter is niet iedereen ervan gecharmeerd. Sommigen zijn blij met iemand uit ‘Europa’ die hen het een en ander bij leert en met de ander is geen discussie mogelijk. Je bent dan toch de buitenstaander die ‘het beter weet’. Wel ben ik ervan overtuigd dat wanneer er wederzijds respect is en beide partijen open staan om te leren van elkaar dat er wel beweging in te krijgen is.

Echter is de gezondheidszorg in Gambia nog steeds alleen voor mensen met geld. De armsten onder de armen zitten nog steeds zonder hulp tenzij er een geldschieter om de hoek komt kijken. Hierdoor vind je huid- en oedeemproblematiek in de meest extreme vormen. Het is triest om te zien dat een klein wondje snel voor veel problemen kan zorgen als mensen niet op tijd de juiste zorg krijgen. Of dat een jongeman van 29 jaar, al 20 jaar met Elephantiasis (olifantenvoeten) moet leven, alleen maar thuis zit, geen geld heeft en niet kan werken omdat men het geld, de kennis en de middelen niet heeft om het te behandelen.

Omdat ik gespecialiseerd ben in oedeem (vocht) klachten bracht verpleegkundige Abdou mij in contact met deze jongeman, genaamd Sibil. Abdou doet naast zijn baan als verpleegkundige in het Bijilo Medical center ook nog vrijwilligerswerk bij mensen thuis die zijn hulp kunnen gebruiken en geen geld hebben voor de reguliere zorg. Gelukkig (voor het geval dat) had ik de juiste verbandmiddelen meegenomen waardoor hij, na 20 jaar, eindelijk zijn behandeling kreeg die hij nodig heeft om zijn leven weer kleur te geven. Omdat Sibil en zijn verhaal veel indruk op mij hebben gemaakt heb ik zijn verhaal uitgebreid beschreven in een blog. Lees hier het hele verhaal van Sibil.

Echte wonden

De wonden die je daar tegenkomt variëren van klein en onschuldig tot ontzettend groot en geïnfecteerd. De verbanddoos voor thuis kennen ze daar over het algemeen niet dus zelf desinfecteren, schoonhouden en afdekken zit er vaak niet in. Hierdoor komen ze, of direct naar het ziekenhuis voor de eerste hulp (die wij normaliter thuis zelf behandelen) of ze komen pas naar het ziekenhuis als de wonden grotere omvangen aannemen en geïnfecteerd raken (geldgebrek).

Door gebrek aan kennis over hygiëne en eerste hulp krijgen de wondjes daar al snel grote omvangen en raken ze snel geïnfecteerd. Ook helpt het warme klimaat niet mee bij een goede en snelle wondgenezing.

Dankbaar

Met mijn passie voor mijn vak kan ik niet ontkennen dat ik niet enthousiast raakte van de enorme (brand)wonden maar wat heb ik ook vaak met pijn in mijn ogen en een steen in mijn maag behandeld. Je probeert toch een beetje het leed te verwachten en het verschil te maken. En ondanks hun pijn en vaak vervelende behandeling zijn ze zo dankbaar.

Zo zal ik niet snel vergeten dat ik gedurende mijn verblijf een vrouw van begin tot eind heb behandeld aan haar brandwonden. Zij was verbrand van haar mond tot buik en beide armen, door kokend water. Diepe tweedegraads brandwonden. Ze kwam binnen met overal blaren, is 2 weken opgenomen geweest en vertrok uiteindelijk met zeer voorzichtig opkomend nieuwe huid.

Ik heb haar een aantal keren zien huilen bij de behandeling waarbij we haar wasten en haar brandwonden behandelden. De pijn die ze had was schrijnend maar steeds weer begroette ze mij met een lach, zei ze dat ze voor me bad en vertelde ze aan iedereen hoe dankbaar ze was. Op mijn laatste dag in het ziekenhuis kwam ze voor behandeling en gaf ze mij een Afrikaans sieraad, dat voor geluk en happiness staat. Ik kan niet ontkennen dat ik lichtelijk geëmotioneerd was door dit gebaar. Dat maakt mijn werk én dit land zo fantastisch. Heb ik hier dan toch het verschil gemaakt?

Zelf ben ik ook erg dankbaar. Dankbaar voor mijn Gambiaanse collega’s in het Bijilo Medical Center die mij warm welkom heette, het geduld hadden mijn talloze vragen te beantwoorden en mij wegwijs maakte in hun werkwijze, cultuur en land.

Een herinnering en ervaring om van te leren, nooit te vergeten, en verder op te bouwen.